Το WISC-V είναι η Πέμπτη αναθεωρημένη έκδοση του εργαλείου Weschler Intelligence Scale for Children, η οποία χορηγείται διεθνώς σε παιδιά ηλικίας 6 ετών έως και 16 ετών και 11 μηνών για την αξιολόγηση της νοημοσύνης. Ακολουθεί την αναθεωρημένη άποψη για την νοητική λειτουργία σε συγκεκριμένα γνωστικά πεδία (π.χ. στην εργαζόμενη μνήμη), ενώ μέσω της επικαιροποίησης στοιχείων στις υποκλίμακες και στις νόρμες, μέσω νέων υποδοκιμασιών και μέσω της τροποποίησης σε ορισμένες διαδικασίες χορήγησης και βαθμολόγησης προσφέρει καλύτερη ανάλυση των επιμέρους στοιχείων και μια πιο βαθιά νευροψυχολογική εκτίμηση. Η θεωρία πίσω από το WISC-V είναι γενικά συνεπής με την έννοια της νοημοσύνης στο παρελθόν. Οι διορθώσεις βασίζονται σε αποτελέσματα ερευνών και μια αυξανόμενη έμφαση στη σημασία της σύνδεσης θεωρίας, έρευνας και παρέμβασης. Κυρίαρχη είναι πια η προσέγγιση της Βοστώνης (Boston process approach-process approach, 2013), όπου σημασία έχει πώς φτάνει το παιδί ή ο έφηβος στο αποτέλεσμα, η λανθάνουσα γνωστική διεργασία, όχι απλά το σωστό ή λάθος αποτέλεσμα.
Η δομή της αξιολόγησης αποτελείται από πέντε πρωτογενείς δείκτες, οι οποίοι μας δίνουν μια ολοκληρωμένη περιγραφή και αξιολόγηση της νοητικής ικανότητας. Την Λεκτική Κατανόηση, την Οπτικοχωρική Αντίληψη, το Ρέων Συλλογισμό, την Εργαζόμενη Μνήμη και την Ταχύτητα Επεξεργασίας. Ο κάθε δείκτης σχετίζεται διαφορετικά με τη μαθησιακή επίδοση. Παράλληλα, υπάρχουν πέντε βοηθητικοί δείκτες, οι οποίοι μας δίνουν πρόσθετες πληροφορίες. Ο δείκτης του Ποσοτικού Συλλογισμού, ο δείκτης της Εργαζόμενης Ακουστικής Μνήμης, ο Μη Λεκτικός δείκτης, ο δείκτης Γενικής Ικανότητας και ο δείκτης Γνωστικής Επάρκειας. Συνεπώς, δίνονται έντεκα σύνθετοι δείκτες μαζί και με τον Γενικό Δείκτη Νοημοσύνης. Ο Γενικός Δείκτης Νοημοσύνης είναι η μέτρηση που αντανακλά τη γενική νοητική λειτουργία και δημιουργείται από επτά υποκλίμακες πια.
Οι λόγοι χορήγησης του τεστ WISC-V είναι η διάγνωση, η διαφοροδιάγνωση και ο αποκλεισμός νοητικής αναπηρίας. Επιπλέον, χορηγείται σε μια μπαταρία αξιολογήσεων για τη διάγνωση μαθησιακών δυσκολιών, ειδικών μαθησιακών δυσκολιών, αναπτυξιακών δυσκολιών, εγκεφαλικής βλάβης αλλά και της χαρισματικότητας. Επίσης, είναι βοηθητικό εργαλείο σε ένα ευρύ φάσμα ψυχοπαθολογίας επίσης για σκοπούς διαφοροδιάγνωσης.
Πρίν από τη χορήγηση του τεστ είναι σημαντικό ο ειδικός να αφιερώσει χρόνο να εγκατασταθεί μια συμμαχία μεταξύ του ίδιου και του αξιολογούμενου, η οποία θα διατηρηθεί και κατά την χορήγηση, ώστε να νιώσει ασφάλεια και εμπιστοσύνη το παιδί ή ο έφηβος για να αναδείξει όλο το γνωσιακό δυναμικό του. Μέσω της συμμαχίας θα διατηρηθεί το ενδιαφέρον του παιδιού, η συνεργασία του και η καλή προσπάθεια του. Το παιδί ή ο έφηβος είναι ενημερωμένος με λόγια ανάλογα με την ηλικία για την αξιολόγηση και τον λόγο που γίνεται από τους γονείς και από τον ειδικό. Πριν από τη χορήγηση ο ειδικός θα έχει αξιολογήσει σε ένα πρώτο επίπεδο τη προσωπικότητα του παιδιού (π.χ. φοβισμένο, τελειομανές, αγχωμένο) ώστε να το ανακουφίσει και να προσαρμόσει στη χορήγηση μερικές επιβραβεύσεις μέσω του ότι προσπαθεί πολύ, ενθάρρυνση, ομαλές μεταβάσεις από τη μια υποκλίμακα στην άλλη, κ.α. Φυσικά, θα πρέπει ο ίδιος ο εξεταστής να είναι ενήμερος για το προσωπικό του στυλ στην χορήγηση ώστε να μην εμπλέκεται στην διαδικασία της χορήγησης πέρα από το όφελος του παιδιού να νιώσει ασφάλεια ώστε να διατηρείται η αξιοπιστία της χορήγησης και η εγκυρότητα των ευρημάτων. Ο τρόπος χορήγησης του τεστ λαμβάνει υπόψιν τις εξατομικευμένες δυσκολίες του κάθε παιδιού ή εφήβου. Σε παιδιά ή εφήβους με ΔΕΠΥ ή στο αυτιστικό φάσμα ή αναπηρία η χορήγηση λαμβάνει υπόψιν τις εξατομικευμένες δυσκολίες του παιδιού. Για παράδειγμα, σε παιδιά με ή με υποψία ΔΕΠΥ ο αξιολογητής είναι σημαντικό να παραμένει σε επαγρύπνηση στη συμπεριφορά του παιδιού, όπου εάν χρειαστεί ένα απαλό ακούμπισμα στον ώμο μπορεί να λειτουργήσει ως μια εξωτερική υπενθύμιση ώστε να επανακατευθύνει την προσοχή του. Σε παιδιά στο φάσμα του αυτισμού, όπου είναι χαρακτηριστικές οι δυσκολίες στη κοινωνική συνδιαλλαγή, η συμμαχία εξεταστή-εξεταζόμενου είναι σημαντικός παράγοντας για την αξιοπιστία της χορήγησης. Είναι σημαντική η γνωριμία και η επαφή με το παιδί/έφηβο πρίν τη χορήγηση.
Τα αποτελέσματα είναι πολλά παραπάνω από απλά τον δείκτη νοημοσύνης, ο οποίος δεν αναφέρεται στους γονείς για λόγους δεοντολογίας, παρά μόνο το φάσμα στο οποίο λειτουργεί το παιδί/έφηβος, καθώς είναι το πιο χρήσιμο να γνωρίζουν οι γονείς. Τα ευρήματα περιγράφουν σε βάθος τον τρόπο νοητικής λειτουργίας του παιδιού ή εφήβου. Τα ελλείμματα μπορούν να συσχετιστούν με συγκεκριμένες λανθάνουσες ικανότητες που δεν είναι επαρκώς ανεπτυγμένες και χρειάζεται να δουλευτούν μέσω της αξιοποίησης των γνωσιακά δυνατών στοιχείων του κάθε παιδιού ή εφήβου. Μπορεί να βρεθεί σε ποιο σημείο της νευροψυχολογικής διεργασίας υπάρχει δυσκολία. Τα προαναφερόμενα μπορούν να δημιουργήσουν μια εικόνα για τις δυσκολίες που φαίνεται να εμφανίζονται μαθησιακά και στο σχολείο και για τις εξατομικευμένες δυνατότητες. Με αυτή τη βάση προτείνονται εξατομικευμένες ψυχοεκπαιδευτικές προτάσεις για μια αποτελεσματική παρέμβαση.
Στην Ελλάδα η στάθμιση έγινε από τη ΜΟΤΙΒΟ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. με την άδεια της NCS PEARSON Inc. , η οποία είναι ο αποκλειστικός εκδότης και διαθέτης του εργαλείου στην Ελλάδα. Η στάθμιση του WISC–V, σε αντιπροσωπευτικό δείγμα σε πανελλαδικό επίπεδο, εξασφαλίζει ότι την αξιοπιστία και εγκυρότητα του εργαλεία, λαμβάνοντας υπόψιν τη σύγχρονη εποχή, για τη μέτρηση της νοημοσύνης των παιδιών στην Ελλάδα. Την επιστημονική διεύθυνση της στάθμισης στον ελληνικό πληθυσμό ανέλαβε Αριάδνη Στογιαννίδου, Καθηγήτρια Διαγνωστικών Μεθόδων και Συµβουλευτικής, Τµήµα Ψυχολογίας Α.Π.Θ., PhD Clinical & School Psychology, Hofstra University U.S.A.
Άννα Φαρδή,
Κλινική Ψυχολόγος, M.Sc.