Η κατάθλιψη είναι μια από τις πιο συχνές παθολογίες για την οποία τα άτομα προσέρχονται για θεραπεία. Όπως και στη διάγνωση μιας αγχώδους διαταραχής, η κατάθλιψη μας λέει λίγα για το άτομο που έρχεται να μας δεί, τη ζωή του ή τους λόγους πίσω από τη κατάθλιψη. Όπως και για το άγχος, είναι φυσιολογικό κάποιος να νιώθει έντονη θλίψη υπό ειδικές συνθήκες όπως είναι η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ένα διαζύγιο ή μια σημαντική αλλαγή στην ζωή. Συνήθως τότε δεν ονομάζεται κατάθλιψη αλλά πένθος καθώς μπορούμε με το εσωτερικό ψυχικό μας δυναμικό να ανταπεξέλθουμε.
Η κλινική κατάθλιψη όμως αφορά συμπτώματα και παρατηρήσιμες συμπεριφορές για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα πάνω από έξι μήνες. Όπως:
• Μειωμένη ή αυξημένη όρεξη
• Σημαντικές διακυμάνσεις στο βάρος
• Μειωμένη κινητοποίηση
• Αίσθηση απάθειας, λήθαργου ή αίσθηση από κάτι «βαρύ» εντός
• Κοινωνική απόσυρση/μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση
• Μη επιθυμία ή ικανότητα εμπλοκής στην παραγωγική δραστηριότητα, δουλειά, σχολείο, οικογενειακές δράσεις
• Αίσθημα αβοηθησίας ή απελπισίας
• Σκέψεις θανάτου, αυτοκτονίας ή επιθυμία να μπεί ένα τέλος στη ζωή, στον πόνο
• Πρόθεση αυτοκτονίας ή πλάνο ή απόπειρα
Η κατάθλιψη είναι ένα σύμπτωμα, ένα σύμπτωμα από κάτι άλλο που δεν έχει μπεί σε λόγια, δεν έχει εκφραστεί και έχει βρεί μια διέξοδο στο σώμα και δημιουργεί την κατάθλιψη. Αυτό το κάτι μπορεί να σχετίζεται με μια απώλεια πραγματική ή συμβολική, ένα τραύμα .Δεν μας ενδιαφέρει απλά να γιατρέψουμε την κατάθλιψη αλλά να βρούμε το αίτιο της. Όμως, το να ειπωθεί το αίτιο της κατάθλιψης δεν αρκεί για να ξεπεραστεί. Η θεραπευτική διαδικασία, η οποία πάει χερι με χερι με την θεραπευτική σχέση, είναι που φέρει την αλλαγή, όχι απλά η εύρεση σε λέξεις του αιτίου ή των γεγονότων. Φυσικά, οι θεραπευτές δεν μπορούν να αλλάξουν τα γεγονότα που έχουν γίνει όσο και αν θα το ήθελαν. Όμως, μπορεί να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίον σκέφτεται το άτομο για τον εαυτό του και τους τρόπους με τους οποίους επιτρέπει το άτομο να νιώσει για τον εαυτό του και για τους άλλους στη ζωή του. Συνήθως βρίσκουμε επαναλαμβανόμενες εσωτερικές συγκρούσεις που συντηρούν τις δυσκολίες και οι επιθυμίες, οι παρορμήσεις και οι αμυντικοί μηχανισμοί συζητιούνται. Διευκολύνεται η έκφραση των συναισθημάτων, διερευνάται η τάση του ατόμου να αποφεύγει θέματα, διερευνώνται πρότυπα συμπεριφοράς, βιώματα, σχέσεις, επιθυμίες, φαντασιώσεις. Δίνεται η δυνατότητα στο άτομο να επεξεργαστεί θέματα απώλειας και απόρριψης. Παράλληλα, υπάρχει και μια υποστηρικτική διεργασία η οποία ενδυναμώνει το Εγώ του ατόμου, όπως η θεραπευτική συμμαχία, η στοχοθεσία, η ενίσχυση της επαφής με τη πραγματικότητα και ο έλεγχος των παρορμήσεων. Η επιλογή της ερμηνευτικής ή της υποστηρικτικής στάσης καθορίζεται από τις εξατομικευμένες ανάγκες του ατόμου. Βασικά στοιχεία είναι η επικέντρωση στον εσωτερικό κόσμο, η αναπτυξιακή οπτική και η προσωποκεντρική προσέγγιση.